Yere/mekâna, eski adı ile İznebol, şimdilerde Büyükkarapınar (1) Yaylası’ndaki tarihi bir kilise, köylülerin eskiden Sarı Kilise, sonradan Kisse dedikleri (2) şimdilerde birinci derecede sit alanı olarak kabul edilen Aziz Sokrates Kilisesi ve kalıntısı ile buradan Polonya’da Braunsberg’e 20. Yüzyılın başında da götürülen bir yazıt/kitabe. Bu kitabede bir tepeye yapılan kiliseye uzaktan su getirtilmesi ve kilisenin çeşmeli havlusuna suyun akıtılmasından bahseder araştırmacılar.
Aziz Sokrates Kilisesi, Büyükkarapınar Yaylasında çevresine göre 100 m civarında, denize göre 1700 m bir yükseltideki bir tepeye imparator Zenon ve kardeşi Fllavius Longinus tarafından yaptırılmış. İhtiyacı olan su da kilisenin bulunduğu yere yakın yükseltide olan ve aralarında 100 m civarında dar bir geçit olan Mezarlık Gediği’nin batısındaki Beypınarı’ndan kapalı devre suyolu yapılarak kiliseye getirilmesi/aşırılması başarılmıştır.
İşte ikinci derecede bir aziz olan Aziz Sokrates adına yaptırılan Kilisesi’nin 476-491 yılları arasında önce köy, sonra İmparatorun oralı olması nedeni ile kent olarak onurlandırılan/yükseltilen İznebol’un dolaysı ile Taşeli Yöresi’nin tarihte önemli bir yer bulmasına neden olan belge/kitabenin bir kopyası, Polonya’dan Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Öğretim Üyelerinden Hemşehrimiz/ Prof. Haydar Öztaş tarafından getirtilmesi sağlanmıştır ve gözle görülür hâle getirilmiş ve ilgilenenlerin hizmetine sunulmuştur. Belgenin o dönemin Yunanca’sından günümüze çevrisi şöyledir:
Parlak Zenonopolis kentinin imanlı piskaposu Firminianos Flavius Longinus’un konsüllük görevinden sonra, Aziz Sokrates’in su yolun tümüyle yeniden inşa etmiştir, suyu şubat ayında muzaffer şehidin çeşmeli havlusuna akıtmıştır. Bu sudan faydalanan sizler dua edin. ediniz ki, aziz şehidin koruması altında bu su yolu yıllar yılı bozulmadan kalsın, inşaatı yapan Prymnessoslu, su mühendisi Uksanon (3 )
İşte bu belgeden yola çıkarak gidilen yolda, İznebol ( Elmayurdu) ‘un tarih sahnesinde önemli bir yere ve tarihe sahip olduğu hemşehrileri olan Bizans İmparatoru Zenon’dan kaynaklanmaktadır.(bkz. www.hasansimsek.com.tr, Taşeli’nde İmparator Köyü.
Zenon’un kiliseyi ve suyolunu 488 yıllarında yaptırdığı sanılmaktadır. Bugün kilise tamamen yıkılmış vaziyettedir. Sadece bir kemeri kalmıştır ki o kemerin bulunduğu yerden çok geniş bir alanı gözleme imkânı vardır. 2009 yılında kilisenin temeli defineciler tarafından dozerle açılmış tarihi yapıya büyük ölçüde zarar vermekle birlikte temeldeki taşlar ve kemer mimari özelliği bakımından Alahan Manastırı’nın özelliğini taşımaktadır.
21.12.2017.Hasan ŞİMŞEK
1)Büyükkarapınar, İznebol köyü sınırları içinde yakın tarihlerde ( 1700 yıllarında )kurulmuş bir köy, muhtemelen önceleri İznebol ( Elmayurdu )’un bir mezrası )
2) Hasan Şimşek; Köyüm Büyükkarapınar,s.300
3) a.g.e. s.298